Trong thời đại công nghệ số hiện nay, việc “bắt cóc online” tinh vi đã trở thành một vấn đề đáng quan ngại, đặt ra nhiều câu hỏi về sự kết nối trong gia đình và những rủi ro tiềm ẩn từ thế giới ảo. Những kẻ lừa đảo thường giả danh công an hoặc các cơ quan chức năng để gạt người dân và yêu cầu nạn nhân dàn dựng các kịch bản bắt cóc, tống tiền. Không gian mạng, vốn được coi là nơi học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành một “vùng xám” chứa đầy những rủi ro không thể lường trước, đặc biệt là đối với trẻ vị thành niên.

Theo các báo cáo gần đây, việc sử dụng mạng xã hội trong giới trẻ đang trở nên phổ biến. Tại Mỹ, thống kê của Văn phòng Tổng Y sĩ cho thấy có đến 95% thanh thiếu niên từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, và hơn một phần ba trong số họ sử dụng gần như liên tục. Tổ chức Common Sense Media cũng đưa ra số liệu vào năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ đã từng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để chia sẻ tâm sự. Đáng chú ý, hơn 30% trong số họ cho rằng họ cảm thấy thoải mái chia sẻ những câu chuyện nghiêm túc với AI hơn là với người thật.

Ở Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – vào năm 2022 chỉ ra rằng có đến 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi sử dụng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo rằng thanh thiếu niên Việt Nam hiện đang sử dụng mạng xã hội trung bình từ 5-7 giờ mỗi ngày.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ rằng sự đứt gãy trong kết nối gia đình trong thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là một điều hiếm lạ. Để giải quyết vấn đề này, chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên cho các bậc phụ huynh: “Đôi khi, chỉ cần một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hoặc cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng có thể tạo nên sự kết nối. Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ không chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu hỏi đơn giản như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.”

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cũng cho rằng thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ em sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ của mình với một người lạ trên mạng thay vì chia sẻ với bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Bộ phim ‘Trường Hè 2001’ hay ‘Letní škola, 2001’ trong tiếng Séc, đã chính thức ra mắt tại Liên hoan phim quốc tế Karlovy Vary vào ngày 8/7 vừa qua. Đây là phim đầu tiên của dòng ‘viet-film’ trong lịch sử điện ảnh Séc. Tác phẩm này không chỉ mang tính tự truyện sâu sắc mà còn là tiếng nói mạnh mẽ và chân thực của thế hệ người Việt lớn lên tại Séc, một cộng đồng từng bị lặng tiếng trong đời sống điện ảnh chính thống.

‘Trường Hè 2001’ lấy bối cảnh mùa Hè năm 2001 tại một chợ sầm uất ở Cheb, xoay quanh câu chuyện của Kiên, một thiếu niên 17 tuổi với mái tóc đỏ nổi bật sau khi trở về từ Việt Nam sau 10 năm xa nhà. Bộ phim sử dụng cấu trúc kể chuyện đa góc nhìn kiểu Rashomon, theo chân ba nhân vật: Người cha Zung, đứa trẻ Tài và thiếu niên Kiên. Mỗi góc nhìn mang màu sắc và nhịp điệu riêng từ mafia đến hài hước tuổi teen và nội tâm giằng xé từ sự pha trộn văn hóa. Qua hoạt động như ủi Pokémon lên áo phông, học tiếng Séc và hẹn hò tuổi teen bên hồ, những bí mật dần lộ diện và ảnh hưởng đến cả cộng đồng đang sống quanh khu chợ.

Là người Việt sinh ra và lớn lên tại Séc, đạo diễn Dužan Duong không chỉ là người kể chuyện, anh là một phần của chính câu chuyện đó. Tác phẩm mang đậm yếu tố tự truyện, phản ánh trải nghiệm của một đứa trẻ trong gia đình nhập cư, nơi cha mẹ vắng mặt vì mưu sinh, nơi ngôn ngữ mẹ đẻ dần phai mờ, và nơi bản sắc cá nhân luôn ở trạng thái lưng chừng.

‘Trường Hè 2001’ không chỉ là một bộ phim, đó còn là một cánh cửa. Nó mở ra không gian cho những câu chuyện từng bị xem là ‘ngoại biên,’ cho những con người từng bị gọi là ‘di dân’ và cho những cảm xúc mà trước nay ít ai dám kể bằng điện ảnh. Bộ phim là ký ức tập thể của hàng chục ngàn gia đình người Việt từng và đang sống tại châu Âu.

Với sự tiếp nhận của khán giả, ‘Trường Hè 2001’ là cơ hội để thông điệp nhân văn của bộ phim được lan tỏa rộng hơn. Và điều mà bộ phim muốn hướng tới không gì khác đó chính là giá trị của gia đình trong đời sống của người Việt tại Cộng hòa Séc. Câu chuyện về bản sắc, gia đình, sự hòa nhập và mất mát là những chủ đề phổ quát mà bất kỳ khán giả nào cũng có thể thấu cảm.