Ngày 24/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 1270/QĐ-TTg về việc sắp xếp và tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL). Quyết định này đánh dấu một bước quan trọng trong quá trình tái cấu trúc và tối ưu hóa các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ, với mục tiêu tinh gọn tổ chức, tăng cường tự chủ tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Theo nội dung quyết định, ba nhà hát là Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam và Nhà hát Tuồng Việt Nam sẽ được hợp nhất thành Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam. Sự hợp nhất này được kỳ vọng sẽ tạo ra một đơn vị nghệ thuật mạnh mẽ và đa dạng hơn, chuyên sâu về các loại hình sân khấu truyền thống, từ đó góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa nghệ thuật của dân tộc.

Cùng với sự hợp nhất của các nhà hát, quyết định cũng đưa ra kế hoạch sáp nhập một số đơn vị khác. Cụ thể, Trường quay Cổ Loa và Trung tâm kỹ thuật điện ảnh sẽ được sáp nhập vào Trung tâm Điện ảnh, thể thao và du lịch Việt Nam và đổi tên thành Trung tâm Điện ảnh văn hóa, thể thao và du lịch Việt Nam. Sự thay đổi này nhằm tạo điều kiện cho việc tập trung và phát triển công nghệ điện ảnh, đáp ứng nhu cầu sản xuất và phát hành phim trong bối cảnh công nghiệp văn hóa đang phát triển nhanh chóng.

Ngoài ra, Nhà hát Ca, Múa, Nhạc dân gian Việt Bắc sẽ được sáp nhập vào Nhà hát Ca, Múa, Nhạc Việt Nam và đổi tên thành Nhà hát Ca, Múa, Nhạc Quốc gia Việt Nam. Điều này giúp củng cố vị trí của nhà hát trong việc biểu diễn và quảng bá các loại hình nghệ thuật ca, múa, nhạc đặc sắc của dân tộc, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác và phát triển mới.

Hiện tại, Bộ VHTTDL đang quản lý 50 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc. Bộ trưởng Bộ VHTTDL sẽ chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc rà soát và thực hiện sắp xếp các đơn vị này theo hướng tinh gọn, tự chủ tài chính và hoạt động hiệu quả. Việc này không chỉ dừng lại ở việc giảm số lượng đơn vị mà còn tập trung vào nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy tối đa tiềm năng và thế mạnh của từng đơn vị.

Quá trình sắp xếp và tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ VHTTDL được xem là một phần không thể thiếu trong quá trình cải cách hành chính và cơ cấu lại các ngành văn hóa, thể thao và du lịch. Điều này thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng thời tăng cường hội nhập quốc tế và phát triển bền vững.

Thị trường văn hóa và hạ tầng nghệ thuật biểu diễn hiện đang là những rào cản đáng kể đối với sự phát triển của công nghiệp văn hóa tại Việt Nam. Ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng Giám đốc Tập đoàn Truyền thông Lê, đã chia sẻ với báo Nhân Dân cuối tuần về những giải pháp thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này.

Nghệ thuật biểu diễn tại Việt Nam được xem là một yếu tố cốt lõi của công nghiệp văn hóa. Tuy nhiên, sự phát triển của hệ thống hạ tầng, từ địa điểm biểu diễn đến các yếu tố kỹ thuật, chưa theo kịp tốc độ phát triển, đặc biệt trong thời gian gần đây. Ông Vinh cho biết, trước đây, việc xây dựng nhà hát thường tập trung phục vụ cho một vài bộ môn hoặc loại hình nghệ thuật cụ thể. Điều này đã ảnh hưởng đến sự phát triển và hội nhập của các bộ môn nghệ thuật. Kết quả là nhiều chương trình nghệ thuật giàu tính sáng tạo và kết hợp nhiều loại hình khác nhau nhưng không thể đạt được chất lượng như mong muốn do hạn chế về cơ sở vật chất.

Một ví dụ điển hình là Nhà hát Lớn Hà Nội, một di sản kiến trúc thời Pháp thuộc, nhưng không thể đáp ứng yêu cầu đổi mới liên tục của các chương trình hiện đại, đặc biệt là các đại nhạc hội. Tại Hà Nội, Trung tâm Hội nghị Quốc gia có sân khấu trong nhà với sức chứa hơn 3.000 người, nhưng sân khấu lại không đủ rộng để phục vụ nhiều loại hình nghệ thuật. Ông Vinh đề xuất rằng, để thu hút khán giả đến với các chương trình nghệ thuật, cần có sự sáng tạo không ngừng của các đơn vị tổ chức và nghệ sĩ biểu diễn. Các thiết chế phục vụ biểu diễn trong tương lai cần được thiết kế theo hướng đa năng và linh hoạt.

Một nhà hát hiện đại không chỉ phục vụ một vài loại hình nghệ thuật mà cần có khả năng tổ chức nhiều sự kiện và chương trình khác nhau. Việt Nam nên phát triển các khu tổ hợp văn hóa, nơi có sân khấu biểu diễn là một phần trong hệ sinh thái đô thị, bao gồm bảo tàng, khu triển lãm, nhà hàng, cà phê và dịch vụ giải trí. Điều này sẽ tạo ra sức sống cho các không gian biểu diễn và mang lại nhiều trải nghiệm cho công chúng.

Về vấn đề nhân lực, ông Vinh cho rằng cần có cơ chế hợp tác công tư rõ ràng và hiệu quả hơn. Nhà nước cần có chiến lược đầu tư xây dựng hạ tầng và đào tạo nhân lực, đồng thời giao cho các đơn vị tư nhân đảm nhiệm phần khai thác và vận hành. Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ các đơn vị nghệ thuật tư nhân, giúp họ tiếp tục phát triển và cống hiến cho công chúng.

Nhà nước cần đóng vai trò kiến tạo, tạo ra các thiết chế văn hóa như nhà hát, rạp biểu diễn trong quy hoạch đô thị và thu hút doanh nghiệp đầu tư vào thiết chế biểu diễn nghệ thuật. Cuối cùng, ông Vinh nhấn mạnh rằng cần đổi mới tư duy kiểm duyệt theo hướng hỗ trợ sáng tạo thay vì kiểm soát hình thức. Cần quan tâm đến đào tạo nguồn nhân lực kế cận trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn và có chiến lược dài hạn giúp các nhà hát do nhà nước quản lý trở thành trung tâm kết nối sáng tạo nghệ thuật.