NSƯT Xuân Hinh vừa ra mắt cuốn hồi ký “Kẻ chọc cười dân dã”, một sự kiện thu hút đông đảo bạn bè văn nghệ sĩ và khán giả yêu mến ông. Cuốn sách là một hành trình “chọc cười” nhưng đầy nghiêm túc, với niềm tin rằng chỉ khi yêu mến và hiểu sâu văn hóa dân gian, người nghệ sĩ mới có thể biến tiếng cười thành một thứ tiếng nói nghệ thuật – vừa dí dỏm, vừa nhân văn, vừa cảnh tỉnh xã hội mà vẫn giữ được cái duyên thuần Việt.

Sau hơn bốn thập kỷ miệt mài với sân khấu hài dân gian, NSƯT Xuân Hinh chọn cách nhìn lại cuộc đời không bằng những cú giật gân hay câu chuyện thị phi, mà bằng chính dòng chảy mộc mạc, giản dị và sâu thẳm của văn hóa dân gian – thứ đã hun đúc nên một Xuân Hinh độc nhất, không thể trộn lẫn. Ông không diễn hài để khán giả cười rồi quên. Những vai diễn để đời của ông – như: “Thầy bói đi chợ”, “Người ngựa, ngựa người”, “Cu Sứt”, “Lý Toét xử kiện”… – đều ẩn chứa sự quan sát thấu đáo, những nét trào lộng thâm trầm mà văn học dân gian từng làm được qua những nhân vật như: Trạng Quỳnh, Ba Giai – Tú Xuất.

“Cười là để nghĩ, để thương, để thấy mình trong đó. Tôi không bao giờ làm hài để hạ thấp người khác hay chạy theo thị hiếu rẻ tiền” – NSƯT Xuân Hinh nói. Cuốn hồi ký của ông như một tập tản văn nối dài, từng dòng chữ ngân lên những hồi tưởng, trăn trở và cả biết ơn. Ông giữ nguyên căn cốt “người nhà quê”, biến nó thành nguồn lực sáng tạo dồi dào, nuôi sống tiếng cười hàng chục năm. Với quyển sách “Kẻ chọc cười dân dã”, người đọc sẽ thấy cả một hành trình “chọc cười” nhưng đầy nghiêm túc.

Nói về nguồn cảm hứng của mình, NSƯT Xuân Hinh tâm sự: “Nếu không có văn hóa dân gian, tôi đã không là ai cả. Nó là chốn tôi đi về, là cái nôi tôi được sinh ra lần thứ hai – trong nghệ thuật.” Ông gửi lời tri ân đến khán giả – những người đã nuôi dưỡng “anh hề sân khấu”, như cách ông tự gọi mình – bằng tình yêu văn hóa truyền thống.

Trong bối cảnh sân khấu truyền thống ngày càng ít đất sống, tiếng cười dân gian ngày càng bị lấn át bởi hài thị trường, hồi ký của NSƯT Xuân Hinh như một làn gió mới thổi vào ký ức văn hóa Việt. Cuốn sách không chỉ là một hồi ký về cuộc đời của ông mà còn là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của văn hóa dân gian trong nghệ thuật và đời sống.

Với những ai yêu mến nghệ thuật hài dân gian và văn hóa truyền thống, “Kẻ chọc cười dân dã” là một cuốn sách không thể bỏ qua. Cuốn hồi ký này không chỉ giúp người đọc hiểu hơn về cuộc đời và sự nghiệp của NSƯT Xuân Hinh mà còn mang đến một cái nhìn sâu sắc về văn hóa dân gian và vai trò của nó trong nghệ thuật.

Nghệ sĩ Xuân Hinh vừa ra mắt hồi ký ‘Kẻ chọc cười dân dã’, một tác phẩm được xem là bức tranh toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp của ông. Vào ngày 23/7, cuốn sách này đã được phát hành, mang đến cho độc giả những câu chuyện thú vị và chân thực về cuộc đời của nghệ sĩ Xuân Hinh.

Cuốn sách do tác giả Thanh Thủy, Như Hoa chấp bút từ lời kể của nghệ sĩ Xuân Hinh, đem đến cái nhìn xuyên suốt về con người, quan điểm sống và làm nghề của nghệ sĩ. Xuân Hinh, 62 tuổi, đã sống một cuộc đời ý nghĩa với gia đình nhỏ đầy tiếng cười. Ông cho biết đã nhiều lần từ chối thực hiện cuốn sách về bản thân vì không biết ‘viết như thế nào cho phải’. Tuy nhiên, giữa năm 2024, ông tiếp tục nhận được lời đề nghị làm hồi ký.

Khi bão Yagi ập đến, chứng kiến khắp nơi tan hoang, ông nhận ra rằng những thứ chúng ta từng cho rằng sẽ tồn tại vĩnh cửu lại có thể biến mất chỉ sau một lần chợp mắt. Vậy thứ gì mới có thể ở lại lâu dài, bền bỉ? Câu hỏi này đã thôi thúc Xuân Hinh quyết định làm sách, không chỉ kể chuyện bản thân mà nhằm tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc, để công chúng hiểu và trân quý di sản của cha ông.

Hồi ký gồm năm phần và phụ lục tác phẩm, hình ảnh, mang đến cái nhìn xuyên suốt về con người, quan điểm sống, làm nghề của nghệ sĩ. Suốt sự nghiệp, Xuân Hinh tự coi bản thân chỉ là ‘kẻ chọc cười dân dã’, được ông chọn làm tên sách. Ông thuật lại tuổi thơ khốn khó cùng quá trình gần 50 năm hoạt động nghệ thuật với nhiều dấu ấn.

Nghệ sĩ Xuân Hinh nhớ về những ngày thơ ấu, đúc kết ‘vất vả mà đủ đầy’. Ông là con trai trưởng trong bảy anh chị em, trước ông là một chị gái. Để cải thiện cuộc sống, bố mẹ ông xoay xở đủ việc, giúp gia đình tạm được coi là đủ ăn, điều mà nhiều người mơ ước vào những năm 1970.

Xuân Hinh sớm có ý thức phụ giúp gia đình, theo mẹ đi buôn từ khi mới 12, 13 tuổi. Ông kể về những ngày tháng làm việc chăm chỉ của mình. Sinh ra ở thôn Yên Việt, xã Đông Cứu, tỉnh Bắc Ninh, nơi có lễ hội Thập đình, Xuân Hinh lớn lên với những trò chơi dân gian, các tiết mục chèo, quan họ. Dần dần, những làn điệu dân ca ngấm vào ông, như dòng sữa mẹ nuôi lớn cơ thể, tâm hồn nghệ sĩ.

Tình yêu nghệ thuật dân tộc đưa Xuân Hinh đến bước ngoặt lớn trong đời. Năm 13 tuổi, ông trúng tuyển đoàn dân ca quan họ Hà Bắc, khiến làng xã tự hào. Xuân Hinh gọi năm 1988 là ‘năm bước ra ánh sáng’, với dấu ấn của màn diễn hề chèo Cu Sứt, giúp ông có thu nhập, danh tiếng. Những năm 1990, một lần bắt gặp nghệ sĩ đánh đàn tam thập lục đầy tài năng nhưng lận đận, ông thương cảm, nghĩ phải tìm cách lưu giữ những thanh âm ấy.

Việc phát hành thuận lợi đến mức nghệ sĩ được nhiều người đặt cho biệt danh ‘vua bán đĩa’. Khi đã ghi lại đủ những thứ thuộc về truyền thống, ông tiếp tục đưa hơi thở thời đại kết hợp giá trị xưa để tiếp cận lớp trẻ.

Nổi tiếng song Xuân Hinh không cho phép mình hài lòng với hào quang, luôn nhắc bản thân phải làm mới mỗi ngày. Ngoài 60 tuổi, ông vẫn ý thức ‘tuổi tác chưa bao giờ là giới hạn cho sự sáng tạo’, cho rằng ‘trách nhiệm của người nghệ sĩ là không được phép dừng lại’.

Xuân Hinh có một năm 2024 nhiều dấu ấn mới. Nghệ sĩ tham gia dự án Mùi phở, ra rạp dịp Tết năm sau, đánh dấu lần đầu đóng phim điện ảnh. Hồi tháng 3, ông gây chú ý khi hát, rap trong ca khúc Bắc Bling, kết hợp ca sĩ Hòa Minzy, nhạc sĩ Tuấn Cry.

Nghệ sĩ dành một phần nội dung sách để giới thiệu bảo tàng đạo Mẫu 5.000 m2 ở Sóc Sơn, Hà Nội. Xuân Hinh tâm niệm cuộc đời cho mình nhiều thứ, dù đó là sự nghèo khó hay những lúc mệt mỏi, muốn đem mọi điều bản thân có được nhằm phụng sự lại xã hội.

Ở lời kết, Xuân Hinh nhận thấy bản thân được trải nghiệm cuộc đời đầy màu sắc, cảm xúc, là người đàn ông viên mãn. Suốt sự nghiệp, nghệ sĩ được nhiều khán giả yêu thương. Ông trân quý vợ – người âm thầm đứng sau, lo chu toàn mọi việc.

Xuân Hinh sinh năm 1963 nhưng khai sinh thành 1966 để đúng tuổi đi học trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội. Tên tuổi ông gắn liền các làn điệu chèo cổ, các ca khúc dân ca quan họ, bài xẩm, chầu văn. Nghệ sĩ được nhớ tới nhiều nhất qua các tác phẩm Thị Màu lên chùa, Thầy bói đi chợ, Người ngựa, ngựa người. Ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1997.

Ở tuổi 94, nhà văn Đoàn Minh Tuấn vẫn duy trì được sức khỏe và sự minh mẫn đáng kinh ngạc. Hiện tại, ông đang dốc sức thực hiện hồi ký “Bên dòng sông Trà”, một tác phẩm giúp ông kể lại những câu chuyện đời mình. Điều này được ông chia sẻ trong buổi tiếp đón bà Đinh Thị Thanh Thủy, phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM, cùng đoàn công tác của thành phố. Đây là một trong những hoạt động thuộc chuỗi sự kiện kỷ niệm 50 năm văn học nghệ thuật (VHNT) TPHCM, diễn ra vào chiều ngày 23/7.

Nhà văn Đoàn Minh Tuấn, sinh năm 1932 tại Quảng Ngãi, trong một gia đình có truyền thống cách mạng, đã sớm thể hiện niềm đam mê với văn chương khi theo học tại khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp. Năm 1969, nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc, ông đã tham gia hoạt động ở chiến trường miền Nam. Sau khi đất nước thống nhất, ông đảm nhận nhiều vị trí quan trọng, bao gồm trợ lý giám đốc Đài truyền hình TPHCM, Trưởng ban biên tập và giám đốc chi nhánh Nhà xuất bản Thông tin (phía Nam), phó tổng biên tập báo Văn hóa… Trong suốt sự nghiệp của mình, nhà văn Đoàn Minh Tuấn đã tạo ra nhiều tác phẩm văn học đa dạng, bao gồm tùy bút, bút ký, chân dung văn học… và để lại nhiều tác phẩm có giá trị.

Những tác phẩm của ông đã được tái bản nhiều lần, có thể kể đến như: “Thầy giáo vùng cao” (1959), “Núi sông hùng vĩ” (1973-1974), “Bác Hồ cây đại thọ” (1989), “Hoa đào hoa mai” (1987), “Đất nước phương trời” (2007)… Nhà văn Đoàn Minh Tuấn cho biết, ông đang thực hiện hồi ký về cuộc đời và sự nghiệp văn học của mình với tên gọi “Bên dòng sông Trà”. Dự kiến, hồi ký này sẽ dài 200 trang, do nhà văn Võ Thu Hương giúp ông viết lại. Hồi ký này sẽ sớm được ra mắt độc giả trong thời gian tới.

Ông cho rằng sự đồng hành của một cây bút trẻ sẽ giúp ông có cái nhìn tỉnh táo và khách quan hơn về những ký ức của mình. Điều này sẽ giúp ông có được một hồi ký chân thực và sống động nhất. Bà Đinh Thị Thanh Thủy, phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM, bày tỏ sự vui mừng khi thấy nhà văn Đoàn Minh Tuấn vẫn khỏe mạnh và đang thực hiện hồi ký. Bà chúc ông sống vui khỏe, sớm hoàn thành hồi ký cũng như những dự định mà ông vẫn còn ấp ủ.

Cùng ngày, đoàn công tác cũng đã đến thăm họa sĩ Quách Phong, nghệ sĩ nhiếp ảnh Đoàn Công Tính và nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Triệu Hùng. Bà Đinh Thị Thanh Thủy đã gửi lời chúc sức khỏe và tri ân trân trọng tới những người nghệ sĩ đã cống hiến cho văn học nghệ thuật của TPHCM cũng như của cả nước từ chiến trường đến giai đoạn xây dựng và phát triển sau này.

Trong 50 năm qua, các nghệ sĩ vẫn luôn là tấm gương sáng, là người truyền cảm hứng cho lớp nghệ sĩ kế thừa, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay, với tinh thần cách mạng và tâm hồn nghệ sĩ rộng mở.