Lào Cai – Nằm bên dòng sông Nặm Luông thơ mộng, xã Nghĩa Đô là nơi sinh sống của cộng đồng người Tày, nơi đây lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc. Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận hai di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh Lào Cai vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó có loại hình di sản thuộc nhóm ẩm thực của người Tày xã Nghĩa Đô.
Nghĩa Đô không chỉ nổi tiếng với những món ăn dân dã mà còn bởi sự độc đáo trong cách chế biến và nguyên liệu sử dụng. Ông Dương Tuấn Nghĩa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai, cho biết ẩm thực ở Nghĩa Đô được đánh giá cao bởi sự độc đáo từ nguyên liệu, quy trình, cách thức làm ra món ăn, cũng như nguyên tắc khi thưởng thức trên mâm.
Một trong những món ăn nổi tiếng của Nghĩa Đô là vịt bầu lam. Loại vịt này có đặc điểm cổ rụt, thân hình bầu bĩnh, đầu to, chân ngắn, chỉ có ở Nghĩa Đô. Thịt vịt được trộn cùng các loại gia vị, rau thơm, ướp khoảng 15-20 phút cho thịt ngấm đều gia vị. Sau đó, gói thịt vịt được nướng trong ống tre, dùng lá dong bịt kín đầu ống lam rồi cho lên bếp. Quá trình chế biến độc đáo này tạo nên hương vị đặc trưng của vịt bầu lam.
Món cá nướng hai lửa cũng là một đặc sản không thể bỏ qua. Cá được chọn là cá tự nhiên từ sông, suối, ao, như cá chép, cá trôi, cá trắm với trọng lượng từ 1,5 kg trở lên. Cá được mổ, làm sạch vảy, xẻ đôi mình rồi thái ngang thớ tạo ra những miếng dày chừng 5-7 cm, dài chừng 15-20 cm. Sau khi ướp gia vị, cá được nướng hai lần lửa để tạo nên hương vị đặc trưng.
Mâm cơm hàng ngày của đồng bào Tày luôn hấp dẫn, độc đáo và nhiều màu sắc, thể hiện nét văn hóa truyền thống như xôi ngũ sắc, cá nướng hai lửa, vịt hấp, vịt xào, canh đắng… Đặc biệt, mỗi mùa, mâm cơm của người Tày sẽ có thêm những món ăn độc đáo riêng, phản ánh cuộc sống và truyền thống của cộng đồng.
Với 56 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Lào Cai đang tích cực bảo tồn, vun đắp, phát huy các giá trị văn hóa, biến di sản thành tài sản giúp đồng bào các dân tộc thoát nghèo. Tại Nghĩa Đô, trong năm 2024, lượng khách đạt 25.000 lượt, doanh thu từ du lịch cộng đồng khoảng 15 tỉ đồng. Khách quốc tế cũng bắt đầu tìm hiểu đời sống người Tày để “chạm” vào vùng đất bản sắc nguyên sơ, chân thật.
Đây là minh chứng cho việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể đang được thực hiện hiệu quả tại Lào Cai, đặc biệt là tại xã Nghĩa Đô. Việc ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ khẳng định giá trị văn hóa của địa phương mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch, tăng thu nhập cho cộng đồng địa phương.