Đã hơn ba thập kỷ trôi qua kể từ khi bộ phim Jurassic Park ra mắt lần đầu vào năm 1993, nhưng hình ảnh khủng long vẫn còn là một biểu tượng văn hóa đại chúng sống động. Thương hiệu phim Jurassic đã trở thành một trong những loạt phim ăn khách nhất mọi thời đại, với tổng doanh thu phòng vé toàn cầu lên đến hơn 6 tỷ USD sau sáu phần phim chính thức.
Điều gì khiến loài sinh vật tuyệt chủng hàng triệu năm trước lại trở thành hiện tượng văn hóa đại chúng kéo dài hơn ba thập kỷ? Câu trả lời nằm ở sự kết hợp khéo léo giữa khoa học viễn tưởng, hành động nghẹt thở và kỹ xảo điện ảnh đỉnh cao. Thương hiệu này không chỉ thu hút khán giả nhờ sự hùng vĩ và dữ dội của các loài khủng long, mà còn khai thác sâu sắc mối quan hệ giữa con người, thiên nhiên và khoa học, đặt ra câu hỏi trong việc can thiệp vào tự nhiên.
Chính điều này giúp Jurassic vượt khỏi khuôn khổ một bộ phim giải trí đơn thuần để trở thành tác phẩm có chiều sâu tư tưởng. Từ Jurassic Park đến Jurassic World, thương hiệu đã trải qua nhiều biến chuyển. Sau ba phần phim Jurassic Park (1993-2001), thương hiệu được hồi sinh mạnh mẽ với Jurassic World vào năm 2015.
Chỉ riêng phần phim này đã thu về hơn 1,6 tỷ USD toàn cầu, trở thành một trong những phim có doanh thu cao nhất thập kỷ. Sự thành công đó mở đường cho hàng loạt phần tiếp theo như Fallen Kingdom (2018) và Dominion (2022), dù nội dung nhận nhiều ý kiến trái chiều.
Tuy nhiên, mỗi lần tái xuất, thương hiệu Jurassic đều đặt nặng yếu tố thương mại. Các phần phim sau được đầu tư mạnh về kỹ xảo, dàn sao và quảng bá toàn cầu, với mục tiêu rõ ràng đó là lợi nhuận. Điều này cũng đặt ra thách thức về mặt nội dung.
Khi trọng tâm nghiêng về doanh thu, các yếu tố như logic kịch bản, chiều sâu nhân vật, hay thông điệp nhân văn dễ bị lu mờ trước những cảnh hành động rượt đuổi mãn nhãn. Liên tục ‘khai thác’ – Con dao hai lưỡi? Từ Jurassic Park (1993) đến Jurassic World: Dominion (2022), mô-típ chung của hầu hết các phần phim vẫn là: con người tái tạo khủng long – mất kiểm soát – thảm họa xảy ra.
Dù được ‘tô màu’ bằng nhân vật mới, bối cảnh mới hay giống loài khủng long lai tạo, cốt lõi nội dung không có nhiều đột phá. Điều này khiến một bộ phận khán giả trung thành bắt đầu thấy sự lặp lại nhàm chán. Những phần phim gần đây thường bị chê là thiếu logic, yếu về kịch bản, và quá phụ thuộc vào kỹ xảo.
Điển hình, Dominion (2022) bị giới phê bình đánh giá thấp dù doanh thu vẫn ở mức ‘khủng’ cho thấy ranh giới giữa giá trị thương hiệu và chất lượng thực tế đang ngày càng xa nhau. Sức hút khủng long có thể là vĩnh cửu, nhưng khán giả ngày nay đòi hỏi nhiều hơn những màn gầm rú ầm ỹ.
Việc loạt phim tiếp tục ‘tái sinh’ có thể khiến một bộ phận khán giả cảm thấy mệt mỏi vì kịch bản lặp lại, thiếu sáng tạo. Tuy nhiên, ở khía cạnh thương mại, Jurassic vẫn là ‘con gà đẻ trứng vàng’. Từ phim ảnh, công viên giải trí, đồ chơi, game, đến hàng loạt sản phẩm ăn theo, khủng long vẫn chứng minh được sức sống mãnh liệt trên mọi mặt trận.
Mâu thuẫn giữa di sản và thị hiếu không thể phủ nhận di sản Jurassic Park đã đặt nền móng cho dòng phim khoa học viễn tưởng mang màu sắc triết lý – nơi khủng long không chỉ là sinh vật gây sợ hãi, mà còn là biểu tượng của tham vọng con người, của cái giá phải trả khi chơi đùa với tự nhiên.
Nhưng càng về sau, những giá trị này dường như mờ nhạt dần giữa sự xô bồ của thị hiếu đại chúng.Trong thời đại mà mọi thương hiệu đều cố xây dựng ‘vũ trụ điện ảnh’, câu hỏi đặt ra là: Liệu Jurassic có đang chạy theo trào lưu mở rộng, mà quên mất cốt lõi triết lý từng làm nên thành công ban đầu?
Thương mại hóa – Chiến lược hay vết nứt ngầm? Từ góc độ kinh doanh, việc tiếp tục sản xuất các phần phim là bước đi hợp lý: khán giả vẫn đến rạp, sản phẩm ăn theo vẫn bán chạy, thương hiệu vẫn giữ sức ảnh hưởng.
Tuy nhiên, nếu không có chiến lược tái định hình nội dung, thương hiệu Jurassic có thể trở thành biểu tượng ‘nghe đã quá quen’ nhưng không còn đáng nhớ. Giống như nhiều thương hiệu điện ảnh khác (Transformers, Fast & Furious…), việc khai thác quá mức dễ dẫn đến hiện tượng người xem mệt mỏi vì nội dung lặp lại, mất kết nối cảm xúc và dần quay lưng.
Tương lai nào cho thương hiệu tỷ đô? Giữa bối cảnh điện ảnh thế giới đang dần thay đổi với sự lên ngôi của những vũ trụ điện ảnh đa dạng và nhân vật mới mẻ, việc thương hiệu Jurassic có tiếp tục giữ vững được vị trí hay không phụ thuộc vào khả năng đổi mới trong cách kể chuyện, nhân vật, và thông điệp.
Khán giả không còn bị chinh phục chỉ bởi kỹ xảo mà họ cần những câu chuyện chạm tới cảm xúc và phản ánh đúng thời đại. Liên tục khai thác thương hiệu Jurassic giúp hãng phim thu về hàng tỷ USD, nhưng cũng là con dao hai lưỡi có thể bào mòn giá trị sáng tạo – điều từng làm nên huyền thoại khủng long trên màn ảnh.
Bài toán đặt ra không chỉ là làm sao để tiếp tục ‘gầm vang’ doanh thu, mà còn là làm sao để khủng long tiếp tục sống mãi trong lòng người xem như một biểu tượng điện ảnh thực thụ, chứ không chỉ là công cụ kiếm tiền của phòng vé.